قاهان : نیلوبلاگ

✍️در عرصه خوراک هم مواردی چون خرید، مصرف و طبخ غذا و تنوع غذایی و وسایل مرتبط با خوراک دچار تغییرات زیادی شده است.
✅درمیان نسل قدیم، عمل خرید به صورت گسترده جایگاه چندانی نداشت ، زیرا عمده مواد مورد نیاز را خودشان تولید می نمودند.
به عنوان مثال، نان را در خانه می پختند و بیشتر از غذاهای سنتی استفاده می کردند که مواد اولیه آنها یا گوشت بوده (که آن نیز خریداری نمی شده بلکه حیوان توسط خود آنها ذبح می گردید ) و یا انواع سبزی ها و گیاهانی که توسط خود آنها کشت شده و یا از دل طبیعت جمع آوری می گردید.استفاده از غذاهای محلی مانند انواع آش ها و غذاهای گیاهی به عنوان غذای اصلی بیشتر با محصولات تولیدی خودشان تهیه می گردید. غذا را بیشتر با دست می خوردند و استفاده از قاشق و چنگال جز در مواردی نادر رایج نبود،استفاده از میو های مناطق دور دست و غیر فصلی چندان رایج نبود و در مراسم و مهمانی ها از تنقلات و محصولات محلی موجود پذیرایی به عمل می آمد و شاید یکی از بهترین و در دسترس ترین امکانات پذیرایی، چایی بود که در کمترین فرصت و با کمترین هزینه ای آماده می شداما نسل امروز بیشتر از غذاهای سنتی به صورت تفننی و یا به عنوان مکمل غذاهای دیگر استفاده می کنند.
✅با گذشت زمان اگر چه گوشت و انواع سبزی ها و گیاهان همچنان مواد اصلی غذایی را تشکیل می دهند، اما تنوع در پخت آنها بیشتر شده و خورش های متعددتری پخته می شود. نان دیگر در منزل پخته نمی شود، بلکه از نانوایی خریداری می گرددو بتدریج مصرف غذاهای آماده رواج یافته و تمایل به آن زیاد شده است.
همچنین استفاده از قاشق و چنگال و انواع ظروف ملامین و چینی و ... نیز رواج یافته است. در مجموع، می توان گفت که هر روز ، رژیم غذایی متحول شده است.
✅امکان استفاده از وسایل نفتی و گاز سوز و آبرسانی و برق کشی و نیز لوله کشی گازموجب رواج استفاده از انواع وسایل نفتی و برقی و بعد ها گازسوز برای پخت و پز و شکل گیری آشپزخانه به سبک جدید شده است که خود به تغییراتی در شیوه طبخ و مصرف غذا منجر گردیده است و نیز افزایش تحرک اجتماعی و جغرافیایی(در اثر گسترش سواد و راه های ارتباطی) و افزایش رسانه های جمعی که موجب بالا رفتن سطح آگاهی های عمومی و بهداشتی و آشنایی با آداب و رسوم سایر نواحی شده است در این تغییرات نقش داشته است.

✅اوقات فراغت مردم نیز در طول زمان از تغییرات مصون نبوده است. نسل قدیم فعالیت های فراغتی خود را بیشتر به صورت سنتی سپری می کردند میان کار و فراغت تمایز روشنی دیده نمی شدوبسیاری از فعالیت های فراغتی جنبه های اقتصادی نیز داشتند. مردان در اوقاتی که از امور کشاورزی یا دامپروری فارغ بودند به بازی و تفریح،دیدو بازدید و صله رحم، شرکت در مراسم مذهبی ،شکاروگاهی به بافتن فرش و جوراب و دستکش و...می پرداختند که در کنار هر کدام از این فعالیت ها اجتماعی شدن کوچکتر ها و عمل آموزش و انتقال فرهنگ نیز صورت می گرفت.
✅اما امروزه در گذران اوقات فراغت نسل جدید تکنولوژی های جدید از جایگاه خاصی برخوردارند. بزرگتر ها وقت فراغتشان را باگوش دادن به رادیو و تماشای تلویزیون پر می کنند و جوانان در کنار فعالیت های ورزشی گوناگون با رسانه های ارتباط جمعی ،کامپیوتر و اینترنت و برنامه های ماهواره ای مشغولند و از میزان ارتباط بین اعضای فامیل و حتی اعضای درون خانواده هم کاسته شده است.

✅تغییرات در عرصه مسکن نیز چشمگیر است ،در قدیم همچنانکه در بخش ریخت شناسی روستا ذکر شد در هر خانه ای دو سه نسل باهم و در کنار یکدیگر زندگی می کردند و خانه ها از بخش های مختلفی ماننداتاق های نشیمن و پذیرایی، کاه دان(محل ذخیره و نگهداری علوفه دام)، طویله(محل نگهداری دام)، آغل(محلی روباز که دور تا دور آن سنگ چین شده و جهت نگهداری گوسفندان از آن استفاده می شود) و حیاط تشکیل می شد. در گوشه ای از حیاط تنوری را جهت پخت نان حفر کرده و در گوشه ای دیگر محلی را به استحمام اختصاص می دادند. در گوشه ای دیگر از منزل، انبار کوچکی از جنس خشت و گل وجود داشت که آن را «کَندی» می نامند و مخصوص نگهداری آرد و گندم است. همچنین جهت نگهداری لباس، چندین میخ به دیوار کوبیده و لباس ها را از آنها آویزان کرده و با پارچه ای آن را می پوشاندند.خانه ها با وسایل تزئینی بافته شده توسط زنان تزئین شده و انواع عکس های مختلف بر دیوار آن آویزان می شد.
✅امروزه برخلاف زمان های قدیم که مردم می توانستند برای ساخت مسکن از امکانات موجود در طبیعت استفاده کنند افراد ترجیح می دهند برای تهیه مسکن از مصالح جدید و معماری مدرن در ساخت خانه از ابزار شهری و مد روز استفاده کنند، ضمنا"شاهد تفکیک کارکردهای مسکن و مطرح شدن حریم خصوصی و رویت نشدن توسط دیگران هستیم.می توان گفت که اصلی ترین تغییر در مسکن نسل امروز نسبت به نسل های پیشین جدا شدن کارکردهاست؛ به این معنی که در مسکن نسل های قدیم تمایز دقیقی میان مسکن و سایر بخش های زندگی وجود نداشت. مسکن کلیت یکپارچه ای بود که همزمان پناهگاه، استراحتگاه و کارگاه تولیدی(نگهداری از احشام و محصولات کشاورزی) را تداعی می کرد. اما در نسل امروز،به مسکن صرفا به منزله پناهگاه و استراحتگاه نگریسته می شود وکارکرد جدیدی نیز برای مسکن متصور گردیده است و آن نیز عبارت است از تعیین و حفظ حریم خصوصی. این کارکرد خود نتیجه تغییرات ارزشی و فرهنگی بوجود آمده در سال های اخیر است. مسکن نسل قدیم، برای همسایگان رویت پذیر بود. اما در سال های پس از انقلاب و تاکید بر ارزش هایی چون حجاب و محفوظ ماندن از نگاه نامحرم، خانه به مثابه مکانی نگریسته می شود که حریم خصوصی را حفظ نموده و ساکنانش را برای دیگران رویت ناپذیر می سازد.

✅در زمینه مصرف نیز شاهد تغییرات زیادی هستیم و تغییرات ایجاد شده در این قسمت به سمتی است که تقاضا برای خرید کالاهای مصرفی را افزایش می دهد. در نتیجه، در سبک زندگی امروز روستائیان کالاهایی مصرف می شوند که بعضا بیش از آنکه ضرورت کارکردی داشته باشند، ضرورت تزئینی و تجملی دارند. این تفاوت ها در میان نسل های مختلف وضوح زیادی دارند. به عبارتی، می توان گفت که جایگزینی نسلی نقش مهمی در تغییرات ایجاد شده در سبک زندگی روستایی ایفا می کند.
✅ تمایل به کالاهای مصرفی در سبک زندگی روستائی موجب شده است که روستائیان درصدی از درآمد خود را به خرید این کالاها اختصاص دهند.این در حالی است که تمایل نسل های جدید به شیوه تولید روستایی(کشاورزی و دامپروری) نیز کاهش یافته است. جوانان به انجام فعالیتهاي کشاورزي تمایلی نشان نمی دهند و در نتیجه فعالیتهاي کشاورزي کاهش یافته وعمده فعالیتهاي کشاورزي توسط میانسالان و سالخوردگان صورت بگیرد، یکی از محتمل ترین پیامدهای این مسئله می تواند افزایش مهاجرت های فصلی و موقتی جوانان روستا به شهرهای اطراف و یا کلان شهرها جهت کسب درآمد و خرید کالاهای مصرفی باشد.
✅بدون شک این تغییرات و بسیاری تغییرات دیگر که ذکر نگردید پیامدهایی اجتماعی– فرهنگی و اقتصادي در جامعه روستایی دارد که بر روند توسعه آن تاثیر می گذارد مانند حرکت از جامعه اي تولیدي به سمت جامعه اي مصرفی، حرکت جوانان روستایی به سمت فردگرایی که میتوان در نحوه گذران اوقات فراغت آنها مشاهده کرد، بالا رفتن سن ازدواج و... از پیامدهاي این تغییرات هستند.